Heb je deze tijd van het jaar ook wat vaker zin in een kop dampende soep die je maag goed vult? Maak dan een flinke pan ribollita en geniet er een paar dagen van. Deze Toscaanse groentesoep met tomaten, bonen en brood:
- Is een volwaardige maaltijdsoep
- Lijkt op Italiaanse minestrone, maar dan met brood in plaats van pasta
- Is vegetarisch, hoewel je bijvoorbeeld bacon, kip of worst kunt toevoegen
- Smaakt de volgende dag nóg beter (eigenlijk hoor je ‘m ook pas na een dag te eten)
- Kan ook met andere groenten gemaakt worden dan zijn aangegeven
- Staat in 90 minuten op tafel
Ga direct naar het onderstaande recept
Over de Toscaanse broodsoep met tomaten, bonen en groenten
Naarmate de temperatuur daalt groeit mijn zin in soep. (Het is dan ook niet toevallig dat ik vorig jaar ook rond deze tijd met recepten voor geroosterde bloemkoolsoep en knolselderijsoep aan kwam zetten.) Warm binnen zitten terwijl je huis gevuld wordt met de heerlijke geuren van een goede soep heeft toch een bepaalde charme. Bovendien is het lekker makkelijk én een goede manier om restjes groenten te gebruiken. Vaak kijk ik wat ik nog in de koelkast heb liggen, doe dat bij elkaar en noem het een maaltijd.
De bekendste Italiaanse “restjessoep” is naar mijn idee toch wel minestrone. Hoewel er wel een basisrecept is, kun je er afhankelijk van het seizoen en de inhoud van je koelkast van alles in doen. Datzelfde geldt ook wel een beetje voor de Toscaanse ribollita. (Dat moet je overigens waarschijnlijk niet tegen een Italiaan zeggen.)
Verschil tussen minestrone en ribollita
Italiaanse minestrone en Toscaanse ribollita vertonen een aantal gelijkenissen. Beide soepen bevatten meestal bijvoorbeeld tomaten, bonen en kool. Daarnaast zijn wortelen, bleekselderij en uien standaard. De hedendaagse minestrone bevat echter vaak pasta, terwijl brood kenmerkend is voor ribollita. Ribollita wordt daarom ook wel de “Toscaanse minestrone” genoemd.
Mogelijk ontstaan van de Toscaanse broodsoep met tomaten, bonen en groenten
De naam “ribollita” betekent letterlijk “reboiled”, oftewel “opnieuw gekookt”. Volgens sommige bronnen is het ontstaan van de soep te herleiden naar de middeleeuwen. Bij grote banketten van edelen werden gerechten aanvankelijk niet op dienbladen, maar op ronde platte broden gereserveerd. Hun onderdanen zouden deze broden, die volgezogen waren met saus en waar misschien zelfs nog restjes eten op zaten, aan het einde van het banket verzamelen zodat ze er zelf een maaltijd van konden maken.
De broden deden ze in een grote pan en vervolgens voegden ze alle groenten en kruiden toe die nog bemachtigd konden worden. Daardoor ontstond er uiteindelijk een flinke pan vol soep. Van de soep kon meerdere dagen gegeten worden en elke keer werd deze opnieuw opgewarmd.
Waarom heet de soep ook nu nog “ribollita”?
Zoals in de middeleeuwen gaat het er natuurlijk niet meer aan toe. Toch heeft deze soep in de loop der tijd de naam ribollita gekregen en zweren sommigen erbij dat je de soep een dag moet laten staan en opnieuw moet koken voordat je ‘m eet. Door de soep een nachtje te laten staan kunnen de smaken zich namelijk verder ontwikkelen en verdiepen.
Dat vind ik zelf echter een beetje overdreven, want dat betekent dat je op die eerste dag ook nog iets anders moet koken om te eten. Ik mag dan wel een foodblog hebben, maar zó graag sta ik niet in de keuken. Dit is dan ook een recept voor een ribollita die je direct kunt eten. Het enige verschil is dat je volgens dit recept stukjes brood toevoegt aan de soep en deze even mee laat koken. Anders zou je de soep over grotere plakken brood schenken, deze af laten koelen en vervolgens opnieuw koken.
Wat je overigens ook kunt doen is op dag één een verse soep met groenten, tomaten, kool en bonen maken die je met brood serveert. Eigenlijk een minestrone zonder pasta, dus. De volgende dag warm je de restjes van de soep op en doe je het overgebleven brood erbij zodat je heel gemakkelijk een simpele maaltijd op tafel kunt zetten.
Ingrediënten Toscaanse ribollita
Het belangrijkste ingrediënt voor de Toscaanse ribollita is brood. Idealiter oud brood. Heb je alleen vers brood? Dan zou je deze uit kunnen drogen door de sneetjes brood even op een lage temperatuur, zeg 50 graden, in de oven te doen. Voor de rest bestaat ribollita uit een aantal standaard ingrediënten. Eerder schreef ik wel dat je van alles in deze Toscaanse soep kunt doen, maar dit is een vrij traditioneel basisrecept. Waar je natuurlijk je eigen draai aan kunt geven.
De eerder genoemde bonen en tomaten zijn twee van die ingrediënten. Ik heb gemakshalve gekozen voor tomatenblokjes uit blik (eigenlijk uit pak) en voorgekookte cannellini bonen uit blik. Eén deel van de cannellinibonen dien je te pureren, waardoor de soep iets bindt. Het tweede deel laat je heel en kook je het laatste kwartiertje mee met de soep.
In plaats van een blik of pak tomatenblokjes te openen zou je ook verse tomaten kunnen gebruiken. Uiteraard geldt datzelfde voor de bonen. De cannellini bonen zou je overigens kunnen vervangen door een ander soort witte boon naar keuze. Borlotti bonen zijn een uitstekende keuze, maar je kunt natuurlijk ook andere bonen gebruiken. Denk bijvoorbeeld aan tuinbonen of kievitsbonen.
Soffritto als basis voor de broodsoep
De uien, bleekselderij en wortels gaan ook standaard in de Toscaanse broodsoep. Deze combinatie – ook wel soffritto genoemd – is namelijk een must voor veel gerechten in de Italiaanse keuken. Een klassieke spaghetti bolognese bijvoorbeeld bevat ook soffrito. (Ik wilde eigenlijk mijn recept voor lasagne bolognese als voorbeeld nemen, maar ik zag dat ik daar een Italiaanse groentemix heb gebruikt. Dat onderstreept mijn punt toch wat minder.)
Maar heb je bijvoorbeeld alleen al uien en wortels of alleen uien en bleekselderij in huis? Dan kun je dat prima gebruiken. Je zou er tevens voor kunnen kiezen om de wortels te vervangen door paprika of courgette of zoiets. Overigens heb ik aan de soffritto ook nog een prei toegevoegd omdat ik deze al in huis had. Die kun je eventueel achterwege laten.
Maak de ribollita met cavolo nero, savooikool en/ of boerenkool
Nu wat betreft de kool: Volgens puristen moet een echte ribollita twee soorten kool bevatten. Savooikool en cavolo nero (zwarte kool). Deze vind je dan ook terug in mijn recept. Vooral cavolo nero, ook wel palmkool genoemd, is de ster van de show. De cavolo nero is familie van de boerenkool, maar de bladeren zijn wat steviger en de smaak is meer uitgesproken.
De zwarte kool is echter iets minder makkelijk te verkrijgen, vooral in de lente- en zomermaanden. Je zou dan prima alleen savooikool kunnen gebruiken. Of je kunt de cavolo nero vervangen door boerenkool. Een andere kool die je eventueel aan de ribollita kunt toevoegen is spitskool, hoewel dat wat minder Italiaans is. Bij een gebrek aan cavolo nero zou ik voor de combinatie van boerenkool en savooikool gaan. Of alleen savooikool gebruiken.
Mogelijke andere ingrediënten die je door de soep kunt doen
Graag geef ik je nog wat mogelijke ideeën voor groenten die je kunt toevoegen aan de Toscaanse soep met brood. Indien je het kunt verkrijgen is snijbiet een goede optie. Snijbiet wordt namelijk ook vaak toegevoegd. Om de soep nóg steviger te maken kun je ervoor kiezen om aardappelen toe te voegen. Voor een meer zomerse variant van de soep kun je er een gesneden bolletje venkel doorheen doen. De eerder genoemde paprika en courgette zouden ook passen bij een ietwat zomerse versie van ribollita.
Wil je vlees door de soep doen? Dan kun je er bijvoorbeeld gebakken spekjes doorheen doen. Ook stukjes gekookte, gerookte of gebakken kip kunnen erdoorheen. Een in stukjes gesneden (Italiaanse) worst is ook een prima optie.
De Toscaanse broodsoep met cavolo nero op smaak brengen
Het laatste aspect van de Toscaanse broodsoep met tomaten, bonen en kool die ik wil benoemen, voordat we overgaan op het daadwerkelijke recept, is de manier waarop je deze op smaak brengt. Een eenvoudige manier om er wat extra smaak aan te geven is door bouillon toe te voegen. Als je het gerecht vegetarisch houdt, dan is groentebouillon een gegeven. Anders zou je eventueel kippenbouillon kunnen gebruiken. Ik ben zelf voor groentebouillon gegaan.
Tot slot kun je de ribollita verder op smaak brengen met kruiden die je lekker vindt. Sommige mensen vinden het lekker om er basilicum doorheen te doen (niet traditioneel), terwijl andere juist bladpeterselie, salie, tijm en/ of rozemarijn toevoegen. Ik heb het vrij simpel gehouden en er alleen tijm doorheen gedaan. Na het serveren van de soep heb ik er ook nog de blaadjes van een takje tijm overheen gedaan.
Recept Toscaanse ribollita
| Prep Tijd | 15 minuten |
| Kook Tijd | 60 minuten |
| Porties |
personen
|
- 400 gram tomatenblokjes uit blik
- 250 gram cannellini bonen uitgelekt gewogen
- 75 gram bleekselderij in stukjes gesneden
- 100 gram wortel in blokjes gesneden
- 100 gram prei in halve ringen gesneden
- 2 kleine witte uien gesnipperd
- 200 gram cavolo nero of boerenkool, grof gesneden
- 250 gram savooikool in stukjes gesneden
- 1,5 el tomatenpuree
- 1,75 liter groentebouillon of water/ kippenbouillon
- 6 takjes tijm of andere kruiden naar keuze
- 1 gedroogde peper optioneel
- 100 gram brood ongeveer 4 plakken
- 1 teentje knoflook gehalveerd
- olijfolie om in te bakken en erbij te serveren
Ingrediënten
|
|
- Snijd de wortel en bleekselderij in kleine blokjes. Snipper een grote of twee kleine witte uien. Was de prei en snijd deze in halve ringen. Snijd de savooikool in dunne plakjes en de cavolo nero in grove stukken (indien je geen zak voorgesneden cavolo nero gebruikt). Laat de cannellini bonen uitlekken. Pureer de helft van de bonen met een vork of keukenmachine. Voeg een beetje lauw water toe om het pureren te vergemakkelijken en breng de puree eventueel op smaak met wat zout en peper. Houd de andere helft van de bonen apart.
- Verhit een laagje olijfolie in een grote pan. Voeg de ingrediënten voor de soffritto toe (de ui, bleekselderij en wortel) en fruit deze op matig vuur gedurende 5 minuten. Voeg de prei toe en bak deze een kleine 10 minuten mee. Roer alles af en toe door elkaar zodat de groenten niet aanbakken. Voeg indien nodig tussendoor wat extra olijfolie toe. Doe bij de laatste minuut de tomatenpasta erbij en bak deze een minuut mee.
- Voeg de tomatenblokjes, de groentebouillon, de tijm en eventueel een gedroogde rode peper toe en breng de soep aan de kook. Doe de gepureerde bonen er doorheen. Voeg ook de savooikool en de cavolo nero toe. Doe dit beetje bij beetje, als alles niet in één keer in de pan past, zodat ze alvast wat slinken. Laat de soep met een deksel op de pan 30 minuten zachtjes pruttelen.
- Voeg nu de bonen toe die je apart hebt gehouden en ga met het brood aan de slag. Snijd daarvoor vier dikke plakken oud brood af, of pak wat plakken voorgesneden brood (bij elkaar zo'n 100 gram). Bedruppel de sneetjes brood met wat olijfolie. Halveer een teentje knoflook en strijk deze uit over de sneetjes brood. Draai het brood om en herhaal deze handeling. Rooster het brood nu in een contactgrill, een grillpan, een oven of broodrooster. Ik heb ze een minuut of 6 op een rooster direct onder de hete grill van m'n oven (op 220 graden) gelegd en halverwege gedraaid.
- Als de soep met de bonen erbij 10 tot 15 minuten heeft gekookt kun het geroosterde brood in blokjes snijden en toevoegen aan de soep. Roer alles goed door elkaar en laat de soep nog 5 minuten (of langer) koken zodat het brood de tijd krijgt om zich vol te zuigen met de soep. Als je niet zulk zompig brood wilt, dan kun je het brood in de soepkommen leggen, de soep eroverheen schenken en direct aanvallen. Wil je een opnieuw gekookte ribollita? Laat de soep dan een nacht of middag afkoelen en warm de soep weer op met het brood erin.
- Schenk indien gewenst wat goede olijfolie over de soep voordat je de soep gaat eten. Ik doe dat vaak wel. Ik had ergens gelezen dat men soms ook gesnipperde of gesneden rauwe ui over de soep doet voordat de soep gegeten wordt. Dat zou je dus ook kunnen proberen, indien je dat lekker lijkt. Ik vind het wel oké (met mate). Strooi er eventueel ook nog wat verse tijm overheen voor een extra smaakje.
Heb je het recept gemaakt?
Ik hoor graag wat je ervan vindt! Laat dus vooral een berichtje achter of geef het recept een rating. Heb je er een foto van gemaakt en deze gedeeld op Instagram? Tag mij dan @gewooneenfoodblog.nl zodat ik het resultaat kan zien. Daar word ik blij van!
Gratis de nieuwste recepten ontvangen?
Wil je op de hoogte blijven van de nieuwste recepten? Meld je dan aan voor de nieuwsbrief!
